ข้อมูลพื้นฐาน

ข้อมูลสภาพทั่วไป

1. สภาพทั่วไป

1.1 ที่ตั้งและอาณาเขต อำเภอสันทราย ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของจังหวัดเชียงใหม่ ห่างจากตัวจังหวัดเชียงใหม่ ประมาณ 12 กิโลเมตร มีพื้นที่ประมาณ 339.86ตารางกิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อ ดังนี้

1. ทิศเหนือ ติดต่อกับ อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่

2. ทิศใต้ ติดต่อกับ อำเภอสันกำแพงและอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

3. ทิศตะวันออก ติดต่อกับ อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่

4. ทิศตะวันตก ติดต่อกับ อำเภอแม่ริมและอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

 

ตารางที่ 1 อำเภอสันทรายแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 12 ตำบล 125 หมู่บ้าน ได้แก่

 

การปกครองส่วนท้องถิ่น

 

ท้องที่อำเภอสันทรายประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

1. เทศบาลเมืองแม่โจ้ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหนองจ๊อม บางส่วนของตำบลหนองหาร และบางส่วนของตำบลป่าไผ่

2. เทศบาลตำบลสันทรายหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันทรายหลวงทั้งตำบล ตำบลสันทรายน้อยทั้งตำบล บางส่วนของตำบลสันพระเนตร และบางส่วนของตำบลป่าไผ่

3. เทศบาลตำบลสันพระเนตร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันพระเนตร (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลสันทรายหลวง)

4. เทศบาลตำบลสันนาเม็ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันนาเม็งทั้งตำบล

5. เทศบาลตำบลหนองจ๊อม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองจ๊อม (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองแม่โจ้)

6. เทศบาลตำบลแม่แฝก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่แฝกทั้งตำบล

7. เทศบาลตำบลเจดีย์แม่ครัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแม่แฝกใหม่ทั้งตำบล

8. เทศบาลตำบลป่าไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลป่าไผ่ (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองแม่โจ้และเทศบาลตำบลสันทรายหลวง)

9. เทศบาลตำบลเมืองเล็น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองเล็นทั้งตำบล

10. เทศบาลตำบลสันป่าเปา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันป่าเปาทั้งตำบล

11. เทศบาลตำบลหนองแหย่ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแหย่งทั้งตำบล

12. เทศบาลตำบลหนองหาร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองหาร (เฉพาะนอกเขตเทศบาลเมืองแม่โจ้)

 

ภาพที่ 1 แสดงขอบเขตการปกครองอำเภอสันทราย

1.2 ลักษณะภูมิประเทศ

เป็นที่ราบเชิงเขาอยู่ในชั้นความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ๓๓๐ – ๙๕๐ เมตร ทางด้านทิศตะวันออกส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงหรือพื้นที่ลาดชันเชิงซ้อน มีความลาดชันโดยทั่วไปมากกว่า 5 % ขึ้นไปสภาพภูมิประเทศ ดังกล่าวพื้นที่จะลาดเทไปยังด้านทิศตะวันตก ลงสู่บริเวณที่ราบ ซึ่งมีความชันน้อยกว่า 2 % สูงจากที่ราบขึ้นไปส่วนมากมีสภาพพื้นที่เป็นลูกคลื่นลอนลาด ความลาดชัน 2-5 % และลูกคลื่นลอนชันเล็กน้อยถึงลอนชันที่มีความลาดชันระหว่าง 5-20 %  มีคล ;องชลประทานแม่แฝกด้านทิศตะวันออก ซึ่งอยู่เชิงเขาและแม่น้ำปิงด้านทิศตะวันตก ซึ่งเป็นแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรที่สำคัญ เหมาะสำหรับการเพาะปลูก

 

1.3 ลักษณะภูมิอากาศ

อำเภอสันทรายมีสภาพอากาศร้อนชื้น อุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปี 25 องศาเซลเซียส ต่ำสุด ประมาณ 10 องศา ฤดูร้อนสูงสุด ประมาณ 40 องศาเซลเซียส

 

ตารางที่ 2 สภาพอากาศ อุณหภูมิเฉลี่ยต่อวันในแต่ละเดือน ระหว่าง ปี 2542 – 2555 (องศาเซลเซียส)

เดือน/ปี	2552	2553	2554	2555
มกราคม	22.1	21.9	21.9	21.4
กุมภาพันธ์	24.5	23.6	23.6	25
มีนาคม	27.2	26.5	26.5	26.8
เมษายน	28.3	29	29.1	29.7
พฤษภาคม	27.1	27.6	27.2	29.1
มิถุนายน	28.5	28.7	28.6	28.2
กรกฎาคม	27.6	27.8	28.1	28.2
สิงหาคม	27.5	27.7	27.9	28.7
กันยายน	27.5	27.3	27.8	28.5
ตุลาคม	27.6	26.2	27.2	27.8
พฤศจิกายน	24.6	23.2	24.3	–
ธันวาคม	22.4	22	21.5	–
เฉลี่ย/เดือน	26.2	26	24.1	–

ที่มา : สถานีอุตุนิยมวิทยาเชียงใหม่ (สกษ แม่โจ้) กรมอุตุนิยมวิทยา (กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร)

 

ฤดูกาล 3 ฤดูกาล แบ่งเป็น

ฤดูฝน ระหว่างเดือน พ.ค. – ก.ย 

ฤดูหนาว ระหว่างเดือน ก.ค. – ก.พ 

ฤดูร้อน ระหว่างเดือน มี.ค – เม.ย.

  

ตารางที่ 3 ปริมาณน้ำฝน ระหว่างปี 2552 – 2555 (หน่วยเป็น มม.)

เดือน/ปี	2552	2553	2554	2555
มกราคม	0	0	2.3	0
กุมภาพันธ์	0.9	0.9	0.5	0
มีนาคม	23.6	12.4	1.1	7.7
เมษายน	112.1	82.9	38.2	45.4
พฤษภาคม	246.9	275.2	148.4	165.3
มิถุนายน	176	1112.8	107.2	89.1
กรกฎาคม	268.08	133.4	156.7	83.3
สิงหาคม	228.3	223.2	219.5	39.8
กันยายน	202.4	52.4	201.7	167.7
ตุลาคม	53	127.9	204.3	141.9
พฤศจิกายน	0	76.2	81.3	–
ธันวาคม	0	0	4.1	–
เฉลี่ย/เดือน	109.3	91.44	97.1	–

ที่มา : สถานีอุตุนิยมวิทยาเชียงใหม่ (สกษ แม่โจ้) กรมอุตุนิยมวิทยา (กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร)

ตารางที่ 4 ความชื้นสัมพัทธ์เฉลี่ยในแต่ละเดือน ระหว่างปี 2552 – 2555 (เปอร์เซ็นต์)

เดือน/ปี	2552	2553	2554	2555
มกราคม	62	62	67.4	69.4
กุมภาพันธ์	61	58.8	64.3	63.1
มีนาคม	59	57	59.8	64.9
เมษายน	63	62	64.2	65.9
พฤษภาคม	71	74	76.5	73.4
มิถุนายน	72	72	74	79.1
กรกฎาคม	75	75	74.3	77.6
สิงหาคม	75	76	78.6	78.7
กันยายน	73	77	82	79.1
ตุลาคม	70	77	79.7	79.3
พฤศจิกายน	66	74	73.5	–
ธันวาคม	64	68.7	71.5	–
เฉลี่ย/เดือน	68	69.5	72.2	–

ที่มา : สถานีอุตุนิยมวิทยาเชียงใหม่ (สกษ แม่โจ้) กรมอุตุนิยมวิทยา (กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร)

 

 

ภาพที่ 2 แสดงอุณหภูมิและปริมาณน้ำฝนของอำเภอสันทราย

(ข้อมูลจาก NOAA)

 

1.4 เส้นทางคมนาคม

ทางหลวง

การคมนาคมเป็นเส้นทางการคมนาคมทางบก เส้นทางหลวงสายหลัก เส้นทางสายรองประกอบด้วย

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1001 ถนนสายเชียงใหม่-พร้าว

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 118 ถนนเชียงใหม่-เชียงราย

ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1367 ถนนเชียงใหม่-สันทราย

ทางหลวงชนบท เลียบคลองชลประทาน

ทางหลวงชนบท เชื่อมระหว่างหมู่บ้าน

รถประจำทาง

รถสองแถวสีเขียว สันทราย – แม่โจ้ – แม่แฝก (สายเก่า) :

รถออกจากสถานีขนส่งช้างเผือก ขับผ่านตลาดวโรรส (กาดหลวง) – ถนนแก้วนวรัฐ – ปากซอยขนส่งอาเขต – เซ็นทรัลเฟสติวัล – อ.สันทราย – แม่โจ้ – แม่แฝก รถวิ่ง 5.00 – 19.30 น.

รถสองแถวสีเขียว แม่โจ้ – แม่แฝก (สายใหม่) :

รถออกจากสถานีขนส่งช้างเผือก ขับผ่านตลาดวโรรส (กาดหลวง) – ถนนแก้วนวรัฐ – ปากซอยขนส่งอาเขต – ถนนวงแหวนซุปเปอร์ไฮเวย์ – แยก รพ.เทพปัญญา – แยกรวมโชค – แม่โจ้ – แม่แฝก รถวิ่ง 5.00 – 19.30 น.

 

1.5 แหล่งน้ำธรรมชาติ/ชลประทาน

พื้นที่อำเภอสันทรายมีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ 339.86 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นพื้นที่ 212,410 ไร่ โดยมีพื้นที่ทั้งหมดอยู่บนลุ่มน้ำหลัก คือ ลุ่มน้ำแม่ปิง โดยอยู่บนลุ่มน้ำสาขาน้ำแม่กวงมากที่สุด มีพื้นที่ 210.25 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นพื้นที่ 131,404 ไร่ รองลงมาอยู่บนลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำปิงส่วนที่ 2 มีพื้นที่ 115.60 ตารางกิโลเมตร คิดเป็นพื้นที่ 72,251 ไร่ และมีพื้นที่บางส่วนอยู่บนลุ่มน้ำสาขาแม่น้ำปิงตอนบน และน้ำแม่ริม และพื้นที่อำเภอสันทรายในลุ่มน้ำหลักและลุ่มน้ำสาขา

ตารางที่ 5 พื้นที่ของลุ่มน้ำสาขาในอำเภอสันทราย

ลุ่มน้ำหลัก	ลุ่มน้ำสาขา	พื้นที่ (ตร.กม.)	พื้นที่ (ไร่)
แม่น้ำปิง	น้ำแม่กวง	210.25	131,404
	แม่น้ำปิงตอนบน	14.01	8,755
	แม่น้ำปิงส่วนที่ 2	115.6	72,251
รวม		339.85	212,410

ที่มา : จากระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำจังหวัดเชียงใหม่ 2553

 

 พื้นที่ชลประทาน/แหล่งน้ำ

 1. แหล่งน้ำธรรมชาติ

พื้นที่ส่วนใหญ่ของอำเภอสันทรายอยู่บนลุ่มน้ำแม่ปิง ซึ่งมีลำน้ำแม่กวงเป็นลำน้ำสายหลัก โดยมีลำน้ำย่อย 4 สาย คือ 1. ลำน้ำแม่กวง 2. ลำน้ำแม่คาว 3. ลำน้ำแม่ปิง และ 4. ลำน้ำแม่ริม 

พื้นที่ในอำเภอสันทรายมีปริมาณน้ำจากการกักเก็บน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติ ซึ่งสามารถนำไปใช้ประโยชน์ด้านต่างๆ ได้ทั้งนี้น้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติส่วนใหญ่จะนำไปใช้ประโยชน์ในการเพาะปลูกเป็นหลัก รองลงมาเป็นการนำไปใช้เพื่อการเลี้ยงสัตว์ การประมง และน้ำสำหรับอุปโภคบริโภค ส่วนอุตสาหกรรมในครัวเรือนนั้น มีการนำไปใช้ประโยชน์น้อย

2. โครงสร้างพื้นฐานของแหล่งน้ำ อ่างเก็บน้ำ สระเก็บน้ำ และฝาย

โครงสร้างแหล่งน้ำพัฒนาในอำเภอสันทรายที่มีอยู่แล้วมีจำนวน 8 แห่ง ซึ่งมีอ่างเก็บน้ำ สระเก็บน้ำ และฝาย ทั้งขนาดเล็กและขนาดกลาง กระจายตัวอยู่บริเวณทิศตะวันตกต่อเนื่องไปถึงตอนกลางของพื้นที่

ภาพที่ 3 แสดงแผนที่แหล่งน้ำอำเภอสันทราย

 

 

ตารางที่ 6 โครงสร้างแหล่งน้ำพัฒนา

ลำดับ	โครงการ	ขนาด	ตำบล	พื้นที่ชลประทาน	ความจุ
				(ไร่)	(ล้าน ลบ.ม.)
1	ฝายแม่แฝก	กลาง	แม่แฝก	70,000	–
2	อ่างห้วยโจ้	เล็ก	ป่าไผ่	1,200	1.25
3	ฝายห้วยแก้ว	เล็ก	แม่แฝก	300	–
4	อ่างห้วยฮัก	กลาง	หนองแหย่ง	1,500	0.6
5	สูบน้ำช่วยเหลือพื้นที่หมู่บ้านฮักพัฒนา	เล็ก	หนองแหย่ง	1,500	–
6	พัฒนาพื้นที่บ้านห้วยฮักพัฒนา (ประปา)	เล็ก	หนองแหย่ง	อุปโภค	–
7	อ่างห้วยเกี๋ยง	เล็ก	หนองแหย่ง	840	0.4
8	ซ่อมพนังริมปิง	เล็ก	แม่แฝกใหม่	อุปโภค	–

ที่มา : กรมทรัพยากรน้ำ 2546

 

1.6 สภาพเศรษฐกิจและสังคม

ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม รับจ้างทั่วไป และธุรกิจส่วนตัว คนในครัวเรือน มีรายได้เฉลี่ยไม่ต่ำกว่า 23,000 บาทต่อคนต่อปี ร้อยละ 99.3 (ข้อมูล จปฐ. ปี 2557)

อาชีพ จำนวนครัวเรือนที่ทำการเกษตรประเภทปลูกข้าว การทำพืชไร่ พืชผัก ของแต่ละตำบล จำนวนครัวเรือน เนื้อที่เพาะปลูก เนื้อที่เก็บเกี่ยว ผลผลิตรวม และผลผลิตเฉลี่ย

ลำดับ	ตำบล	จำนวนครัวเรือน	เนื้อที่เพาะปลูก (ไร่)
1	แม่แฝก	2,630	11,584
2	แม่แฝกใหม่	1,724	7,256
3	หนองหาร	870	4,089
4	ป่าไผ่	1,173	5,679
5	หนองแหย่ง	870	5,046
6	เมืองเล็น	350	2,675
7	สันป่าเปา	350	2,670
8	สันทรายหลวง	388	3,346
9	สันทรายน้อย	67	531
10	หนองจ๊อม	509	2,898
11	สันนาเม็ง	362	2,875
12	สันพระเนตร	144	1,473
	รวม	9,347	51,042

อาชีพนอกภาคเกษตร จำนวนอุตสาหกรรม ประเภทและจำนวนของผู้ประกอบการ จำนวนของอุตสาหกรรมสูงสุด 3 ประเภท ได้แก่

–อุตสาหกรรมประเภทโรงงาน จำนวน 39 ราย

–อุตสาหกรรมผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม จำนวน 17 ราย

–อุตสาหกรรมการผลิตไม้รวมทั้งการผลิตสิ่งของจากฝางและวัสดุอื่นๆ จำนวน 16 ราย

ลำดับ	ประเภท	จำนวน
1	การผลิตผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่ม	17
2	การผลิตสิ่งทอสิ่งถัก	1
3	การผลิตเครื่องแต่งกาย รวมทั้งการตกแต่งและการย้อมสีขนสัตว์	3
4	การฟอกและการตกแต่งหนังสัตว์ รวมทั้งการผลิตกระเป๋าเดินทาง กระเป๋าถึอ อานม้า เครื่องลากเทียมสัตว์ และรองเท้า	1
5	การผลิตไม้ ผลิตภัณฑ์จากไม้และไม่ก๊อก ยกเว้นเครื่องเรือน รวมทั้งการผลิตสิ่งของจากฟาง และวัสดุถัถอื่น ๆ	16
6	การผลิตกระดาษและผลิตภัณฑ์จากกระดาษ	2
7	การผลิตเคมีภัณฑ์และผลิตภัณฑ์เคมี	2
8	การผลิตถ่านโค้ก การผลิตที่ได้จากการกลั่นน้ำมันปิโตเลียม	1
9	การผลิตผลิตภัณฑ์ยางและผลิตภัณฑ์พลาสติก	3
10	การผลิตผลิตภัณฑ์จากแร่โลหะ	13
11	การผลิตผลิตภัณฑ์ที่ทำจากโลหะประดิษฐ์ ยกเว้นเครื่องจักรและอุปกรณ์	4
12	การผลิตอุปกรณ์และเครื่องมือทางวิทยุโทรทัศน์และการสื่อสาร	5
13	การผลิตเครื่องเรือนและการผลิตซึ่งได้จัดไว้ในที่อื่น	3
14	อุตสาหกรรมโรงงานซึ่งมิได้จัดประเภทไว้ในที่อื่น	39
15	โรงงานประกอบกิจการเกี่ยวกับหิน กรวด ทราย หรือดินที่ใช้สำหรับการก่อสร้างอย่างใดอย่างหนึ่ง	1
	รวม	111

 

ธุรกิจ SMEs

ลำดับ	ประเภท	จำนวน
1	ธุรกิจการผลิตหรือุตสาหกรรม	38
2	ธุรกิจบริการ	5
3	ธุรกิจค้าส่ง	5
4	ไม่ระบุ	2
	รวม	50

จำนวนผู้ประกอบการขายสินค้าที่ระลึก  

ลำดับ	ประเภท	จำนวน
1	สิ่งทอและผลิตภัณฑ์จากผ้า	2
2	เส้นใยพืชและกระดาษสา	1
3	ไม้และจักรสาร	1
4	อาหารสำเร็จรูปและสินค้าสุขภาพ	2
5	เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์	1
6	สินค้าอื่นๆ	5
	รวม	12

จำนวนผู้ประกอบการสินค้า OTOP

ลำดับ	ประเภท	จำนวน
1	อาหาร	15
2	เครื่องดื่ม	2
3	ผ้า	20
4	ของใช้	13
5	สมุนไพร	5
	รวม	55

 

 

 

1.7 สภาพการใช้ประโยชน์ที่ดิน

การใช้ที่ดินของอำเภอสันทราย ซึ่งมีพื้นที่ทั้งหมด 212,410.92 ไร่ สามารถจำแนกการใช้ที่ดินออกได้ 5 ประเภท ได้แก่ พื้นที่เกษตรกรรม พื้นที่ป่าไม้ พื้นที่แหล่งน้ำ พื้นที่อยู่อาศัย และพื้นที่อื่นๆ

ตารางที่ 3 แสดงประเภทการใช้ที่ดินอำเภอสันทราย

ที่มา : จากระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ โครงการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำจังหวัดเชียงใหม่ 2553

 

ส่วนของการใช้ที่ดิน พบว่าลักษณะของการใช้ที่ดินมีสัดส่วนมากที่สุด คือ ป่าไม้ อยู่บริเวณทิศเหนือต่อเนื่องไปถึงทิศตะวันออกของพื้นที่ โดยใช้ที่ดินทั้งสิ้น 82,027.75 ไร่ หรือ คิดเป็นร้อยละ 38.62 ของการใช้ที่ดินทั้งหมด รองลงมาเป็นการใช้ที่ดินทางด้านเกษตรกรรม อยู่บริเวณทิศตะวันตกต่อเนื่องไปถึงทิศใต้ของพื้นที่ โดยใช้ที่ดินทั้งสิ้น 76,171.88 ไร่ หรือ คิดเป็นร้อยละ 35.86 ของการใช้ที่ดินทั้งหมด และมีแหล่งน้ำกระจายตัวอยู่ทั่วทั้งพื้นที่

ภาพที่ 4 แสดงการใช้ประโยชน์ที่ดิน